Cây Áo Cộc (Liriodendron chinense (Hemsl.) Sarg.)
🌿 Cây thuốc chữa tê mỏi chân tay
Tên gọi khác: LiriodendronHọ: Ngọc lanBộ phận dùng: Rễ và vỏ cây
🧬 TÊN KHOA HỌC
Tên khoa học: Liriodendron chinense (Hemsl.) Sarg.
Họ thực vật: Magnoliaceae (Ngọc lan)
Bộ phận dùng: Rễ và vỏ cây
📋 PHÂN LOẠI HỆ THỐNG
| Cấp phân loại | Tên phân loại |
|---|---|
| Giới (Regnum) | Plantae (Thực vật) |
| Ngành (Divisio) | Angiospermae (Thực vật có hoa) |
| Lớp (Classis) | Magnoliidae (Phân lớp Mộc lan) |
| Bộ (Ordo) | Magnoliales (Mộc lan) |
| Họ (Familia) | Magnoliaceae (Ngọc lan) |
| Chi (Genus) | Liriodendron |
🌱 ĐẶC ĐIỂM THỰC VẬT
Cây và Lá
- Thuộc dạng cây gỗ to, rụng lá
- Chiều cao có thể lên đến 40 mét
- Đường kính thân cây 0,9-1 mét
- Phiến lá dạng hình áo cộc
- Chiều dài lá 10-18 cm, rộng 11-19 cm
- Chiều dài cuống lá 7-14 cm
Hoa và Quả
- Hoa mọc đơn độc ở đầu cành, dài khoảng 5cm
- 3 lá đài màu lục, 6 cánh hoa màu vàng vàng, gốc tía
- Nhị và lá noãn có số lượng nhiều, xếp lợp
- Quả dạng hình cọc sợi, dài 7-9cm
- Cấu tạo bởi nhiều quả cứng nhỏ có cánh
- Mỗi quả nhỏ chứa 1-2 hạt
🏞️ PHÂN BỐ
Phân bố tự nhiên
Vùng phân bố: Trung Quốc và Việt Nam
Phân bố tại Việt Nam
Khu vực chính: Lào Cai, Sơn La (miền núi phía Bắc)
Môi trường: Rừng rậm nhiệt đới thường xanh mưa ẩm, thung lũng, khe nước, chân núi
Thời điểm: Ra hoa tháng 5-6, quả chín tháng 9-10
🛠️ THU HÁI & CHẾ BIẾN
Thu hái
- Bộ phận dùng: Rễ và vỏ cây
- Thời điểm thu hái: Quanh năm, tốt nhất vào mùa thu
- Cách thu hái: Đào rễ hoặc bóc vỏ cây, rửa sạch đất
Chế biến
- Bảo quản tươi: Có thể dùng tươi hoặc phơi khô
- Phơi khô: Phơi ở nơi thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp
- Bảo quản: Để nơi khô ráo, tránh ẩm mốc
Tái sinh tự nhiên
- Chủ yếu từ hạt và chồi
⚗️ THÀNH PHẦN HÓA HỌC
Hợp chất chính
- Lá cây: fragransin B2, liriodendritol và rhamnocitrin (từ chiết xuất Ethanol)
- Chiết xuất MeOH: 21 hợp chất bao gồm 4 alcaloid, 3 lignan, 4 steroid và 10 benzenoid
💊 TÁC DỤNG & CÔNG NĂNG
Tác dụng dược lý
- 🩺 Bảo vệ thận: Chiết xuất ethanol từ vỏ cây giảm bệnh thận tăng axit uric ở chuột bằng cách ức chế NF-κB, ASK1/JNK/c-Jun và JAK2/STAT3
- 🦠 Kháng khuẩn: Chiết xuất ethanol lá có tác dụng kháng khuẩn Gram dương và Gram âm, mạnh nhất với S. epidermidis
- 🛡️ Chống oxy hóa: Chiết xuất ethanol lá có tác dụng chống oxy hóa
Công năng (YHCT)
Tính vị: Vị cay, tính ấm
Tác dụng: Khử phong, trừ thấp, giúp mạnh gân cốt
Rễ cây: Trị tê đau xương khớp
Vỏ cây: Trị bệnh do thủy thấp phong hàn dẫn tới miệng khát, khí cấp, tứ chi yếu mỏi
💰 GIÁ TRỊ KINH TẾ & BẢO TỒN
- Giá trị kinh tế: Được trồng làm cây cảnh, gỗ thuộc dạng gỗ tốt
- Bảo tồn: Loài đang bị đe dọa, có khả năng sinh sản thấp, cần biện pháp nhân giống và bảo tồn
📚 CÁC BÀI THUỐC
Chữa tê đau xương khớp, yếu mỏi các chi
- Thành phần: 40g vỏ khô của cây Áo cộc, 24g Nguyên tuy, 24g Sơn du ma (Âm hành thảo), 1,2g Gừng già, 12g Cam Thảo
- Cách dùng: Các vị đem nấu lấy nước, thêm đường đỏ, uống vào sáng sớm trước bữa ăn. Mỗi ngày uống 1 thang.
📖 TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Võ Văn Chi. Từ điển cây thuốc Việt Nam tập 1. Áo cộc, trang 48-49.
- Jing Pan và cộng sự (Tháng 1 năm 2021). Ethanol extract of Liriodendron chinense (Hemsl.) Sarg barks attenuates hyperuricemic nephropathy by inhibiting renal fibrosis and inflammation in mice, PubMed.
- Ya-Li Wang và cộng sự (Tháng 6 năm 2024). Antioxidant, Antimicrobial, and Anti-Inflammatory Effects of Liriodendron chinense Leaves, PubMed.
